Select Page

HOE MENSEN MET EEN ARCHAÏSCHE PATHOLOGIE ONTVANGEN IN EEN INSTELLING?

Samenvatting: In dit artikel proberen we te vatten wat er misloopt in de vorming van het primair narcisme, waardoor mensen die hierin geraakt zijn niet tot een afgebakend lichaamsbeeld komen, wat leidt tot wat een ‘archaïsche pathologie’ genoemd wordt. We gaan hiervoor ten rade bij auteurs uit verschillende hoeken: de psychoanalyse, de institutionele psychotherapie, de fenomenologie en de pathoanalyse. Vervolgens bekijken we hoe we deze mensen kunnen onthalen en met hen op weg gaan in een institutionele praktijk, in concreto in Albe vzw, aan de hand van een klinisch vignet.

GEDACHTEN OVER EEN ZIJDELINGSE, IMPLICIETE PSYCHIATRIE AAN DE HAND VAN HET BEGRIP TACIT KNOWING VAN MICHAEL POLANYI

Samenvatting: Het concept tacit knowledge, impliciet inzicht of weten, werd in 1962 gelanceerd door de arts en natuurkundige Michael Polanyi. Hij breidde het later uit tot persoonlijke kennis en kenniscreatie. Het begrip wordt nu door sommige medische specialisten opnieuw ingevoerd om te pleiten voor een (andere) epistemologische houding ten opzichte van het eigen medisch handelen, om voor complexe problemen niet terug te vallen op hetzij one-size-fits-all-oplossingen, hetzij op ‘buikgevoel’ of op ‘de kunst der geneeskunde’. De vermaatschappelijking van de zorg voor mensen met langdurig en complex psychisch lijden, zoals autisme en psychose, voedt de noodzaak om na te denken over andere manieren van zorg die niet alleen gericht zijn op aanpassing. Andere plaatsen, andere acties en gebaren, andere ruimtes en instrumenten, andere collectieve initiatieven om de ander overdrachtelijk tegemoet te komen. Autisme en psychose zijn niet gebaat bij de objectivering van een klassiek-wetenschappelijke benadering. Polanyi benadrukt het belang van een persoonlijk verantwoordelijk, gepassioneerd en vaak eenzaam engagement voor wie zich laat inspireren door het idee van dergelijke intuïtieve kennis. Het begrip helpt om de dialoog met het normatieve maatschappelijke denken over psychiatrische zorg gaande te houden. Deze is een intuïtieve tekst.

Omgaan met institutionele psychotherapie

Deze tekst gaat in op de praktijk van de institutionele psychotherapie, vertrekkende vanuit de vraag hoe om te gaan met de ‘mens in de psychiatrie’. We benaderen deze vraag via de concepten ‘vervreemding’ en ‘pathoplastie’, dit om het psychiatrische werkterrein te verklaren. Om de vervreemdende dimensies te doorkruisen en een werk van pathoplastie bij elke mens te verrichten, worden instituties ingesteld. Om zich te enten op wat ingesteld is om de mens in zijn omgang op gang te houden, moet elke institutie worden afgewogen op zijn psychotherapeutische coëfficiënt of functie. Hiervoor worden enkele functies gehanteerd. Eerst en vooral de diakritische functie met het onderscheid tussen statuut, rol, functie en medische functie. Ten tweede het collectief. Als laatste wordt ingegaan op de fundamentele thema’s uit de dagelijkse klinische praktijk.